Postać leku wpływa przede wszystkim na jego smak i łatwość przyjmowania. Konkretne formy mogą być mniej lub bardziej komfortowe dla pacjenta. Dodatkowo różnią się skutecznością, szybkością działania oraz samym składem. Na co się zatem zdecydować, wybierając między kapsułkami a tabletkami?
Spis treści
Charakterystyka i rodzaje tabletek
Tabletki to inaczej stała, dawkowana postać leku, wytwarzana najczęściej w procesie prasowania jednolitych cząstek granulatu lub proszku. Powstać mogą również w procesie ekstruzji, wylewania lub liofilizacji. Każda jednostka zawiera pojedynczą dawkę jednej lub kilku substancji leczniczych. Cechą charakterystyczną tabletek jest ich kształt przybierający zazwyczaj postać krążka z wypukłą płaszczyzną dolną i górną. Tabletki podaje się doustnie, czyli przeznaczone są do połykania. Część z nich połyka się po rozgryzieniu, rozpuszczeniu lub rozproszeniu w wodzie. Tabletki mogą być przeznaczone również do ssania, dzięki czemu uwalnia się substancja lecznicza. Po raz pierwszy w lecznictwie zostały zastosowane w 1874 roku przez Rosenthala. Aktualnie wyróżnia się kilka rodzajów tabletek do podawania doustnego, m.in.:
- Tabletki niepowlekane – czyli tabletki jednowarstwowe powstałe przez jednorazowe prasowanie cząstek lub tabletki wielowarstwowe, które składają się z koncentrycznie lub równolegle ułożonych warstw. Formy wielowarstwowe uzyskuje się przez kolejne prasowanie mieszaniny cząstek o różnym składzie. To tabletki o niemodyfikowanej szybkości uwalniania.
- Tabletki powlekane – pokryte są mieszaniną różnych substancji, tj.: żywice naturalne lub syntetyczne, żelatyna, gumy, woski, barwniki, substancje wpływające na smak i zapach, cukry. Nanosi się je w formie roztworu lub zawiesiny poprzez odparowanie rozpuszczalnika. Mają gładką, polerowaną powierzchnię.
- Tabletki dojelitowe – to tabletki o opóźnionym działaniu, ponieważ są odporne na sok żołądkowy. Substancja czynna uwalniana jest dopiero w soku jelitowym.
- Tabletki musujące – niepowlekane, przeznaczone są do rozpuszczania lub rozpraszania w wodzie przed podaniem. Zazwyczaj zawierają substancje o charakterze kwasów oraz węglany lub wodorowęglany.
- Tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu, w tym tabletki o przedłużonym uwalnianiu – powlekane lub niepowlekane, zawierają specjalne substancje pomocnicze lub są sporządzane w taki sposób, aby zmodyfikować szybkość, miejsce lub czas uwalniania substancji czynnej. Wyróżnia się tabletki: o opóźnionym, przedłużonym lub pulsacyjnym uwalnianiu.
- Tabletki do sporządzania roztworu doustnego lub zawiesiny doustnej – niepowlekane lub powlekane polimerem (filmem) przeznaczone do rozpuszczania lub rozpraszania w wodzie przed podaniem.
- Tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej – niepowlekane, umieszczone w jamie ustnej ulegają szybkiemu rozproszeniu przed połknięciem.
Co to są kapsułki?
Kapsułki to stała postać leku, która składa się z osłonki oraz wypełnienia zawierającego jedną lub kilka substancji czynnych, bardzo często z dodatkiem substancji pomocniczych. Każda kapsułka zawiera odmierzoną porcję leku, będącą dawką jednorazową lub jej częścią. Lek w tej postaci ma różny kształt, wielkość i jest niepodzielny. Tradycyjne osłonki kapsułek zbudowane są z żelatyny. Pod względem budowy kapsułki możemy podzielić na twarde i miękkie. Wypełnienie ma postać stałą (np. proszki, granulaty, peletki) lub ciekłą. Substancja czynna może być również w formie pasty (półstała konsystencja). Środek kapsułki musi być zgodny fizykochemicznie z osłonką, nie może też powodować jej uszkodzenia, ani wpływać na szybkość rozpadu/rozpuszczenia. Farmakopea wyróżnia doustne kapsułki:
- twarde,
- miękkie,
- dojelitowe,
- skrobiowe,
- DuoCaps,
- o zmodyfikowanym uwalnianiu.
Kapsułki a tabletki – różnice
Co lepsze kapsułki czy tabletki? Różnica pomiędzy kapsułką a tabletką polega głównie na tym, że kapsułka nie jest sprasowana, więc może występować pod postacią proszku, granulatu lub płynu. Tabletka to twarda, zwarta postać leku, którą możemy podzielić, co jest pomocne w przypadku trudności z połykaniem. Poza różnicami w budowie mają podobne właściwości. Traktowane są wymiennie, czyli jako lek odtwórczy dla leku oryginalnego w postaci kapsułek można zarejestrować tabletki i na odwrót.
Jeśli interesuje Cię tematyka suplementów czy produkcja leków, zachęcamy do przeczytania innych artykułów opublikowanych na naszym blogu. Dowiedz się więcej m.in. o tym co to jest produkcja kontraktowa i na czym polega.